Tiểu phẩm:
CHỮ TÍN LÀ VÀNG - CHỮ NGHĨA LÀ SẮT
NHÂN VẬT
- Ông Trần - Tổ trưởng Tổ Hòa giải
- Chị Sương - Chi hội Phụ nữ ấp (Hòa giải viên)
- Chị Đào - Người dân (người tố cáo ông Khánh)
- Ông Khánh - Người dân (người bị tố cáo)
- Ông Lý - Người cao tuổi trong ấp
- Bà Thy - Người dân (hàng xóm của chị Đào và ông Khánh)
- Anh Còi - Người dân.
NỘI DUNG
(Cảnh tại nhà văn hóa ấp)
(Ông Trần ngồi ở bàn làm việc. Chị Đào đang đứng trước mặt ông, vẻ lo lắng. Chị Sương đang chuẩn bị tài liệu pháp lý)
- Ông Trần (nhìn vào giấy tờ): Chị Đào, tôi hiểu chị đang rất bức xúc, nhưng việc tố cáo cần cẩn trọng. Luật Tố cáo năm 2018 có quy định rõ: “Tố cáo phải có căn cứ, chứng cứ rõ ràng, người tố cáo phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo của mình”. Nếu không, chúng ta sẽ rơi vào tình trạng hiểu lầm, gây chia rẽ trong cộng đồng.
- Chị Đào (bức xúc): Tôi không muốn làm lớn chuyện đâu, nhưng mọi người chịu đựng đã quá lâu. “Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”, nhưng nói mãi mà anh Khánh vẫn cứ phớt lờ. Xây nhà mà lấn hết lối đi chung, sao chịu nổi?
- Chị Sương: Chị Đào, đúng là không ai được phép xâm phạm đất công. Luật Đất đai năm 2024 cấm tuyệt đối hành vi lấn chiếm, sử dụng đất không đúng mục đích. Nhưng nếu không có giấy tờ cụ thể, chúng ta nên hòa giải để tránh kiện tụng kéo dài.
- Ông Trần: Tôi đề nghị mời ông Khánh và bà con cùng tham gia buổi hòa giải để sáng tỏ đôi bên. “Một điều nhịn là chín điều lành”, ta giải quyết trong êm đẹp là quý nhất!
- Chị Đào: Tôi thống nhất với ý kiến của anh, chị!
(Buổi hòa giải tại nhà văn hóa ấp)
(Mọi người ngồi xung quanh bàn, gồm ông Trần, chị Sương, ông Lý ông Khánh, chị Đào, bà Thy và anh Còi - mỗi người đều có thái độ riêng về vấn đề này)
- Ông Trần: Cảm ơn mọi người đã đến tham gia buổi hòa giải. Hôm nay, chúng ta họp để xem xét đơn tố cáo của chị Đào. Đề nghị mọi người giữ bình tĩnh và tôn trọng lẫn nhau. Vì “Trăm cái lý không bằng một tí cái tình”, nhưng tình chỉ đúng khi không trái pháp luật. Mục tiêu của chúng ta là tìm ra cách giải quyết hài hòa, bảo vệ quyền lợi của tất cả mọi người.
- Ông Lý: Có nhiều ý kiến bà con phản ánh là anh Khánh đã lấn chiếm lối đi chung để xây dựng trái phép. Mong ông thành thật, vì “Một lần nói thật bằng vạn lần thanh minh”?
- Ông Khánh: Tôi xin nói rõ, phần đất đó là tôi kế thừa của cha tôi, xưa nay vẫn rào như vậy. Cái “lối đi chung” đó là mấy năm gần đây bà con tự ý sử dụng, chứ trước giờ gia đình tôi đi qua đi lại thoải mái!
- Ông Lý: Nhưng bản đồ quy hoạch từ 2005 đã thể hiện đó là đường lối đi chung, ông không thể nói là của riêng nhà ông được?
- Ông Khánh: Bản đồ thì ai xem, còn đất là tôi giữ. Bữa tôi xây cái mái tôn, cũng có hỏi qua mấy ông hàng xóm, đâu ai phản đối.
- Chị Đào (giận dữ): Anh nói sai sự thật! Tôi và bà Thy phản đối ngay từ đầu, có chữ ký trong biên bản họp tổ dân phố. Đừng có đổ cho người ta không phản đối để rồi làm bậy.
- Ông Khánh (vẫn chối): Thì tôi chỉ che tạm, có làm kiên cố gì đâu. Chị Đào với bà Thy cứ làm quá, như thể tôi chiếm cả xóm.
- Bà Thy: Che tạm mà đổ xi măng, dựng khung sắt, lợp tôn kín mít, cái đó mà tạm sao? Ai cũng như ông thì chẳng còn đường công cộng nào mà đi.
- Anh Còi (thêm vào): Còn chuyện ông cho người chặn xe tải chở vật liệu xây dựng của mấy nhà khác vì “phải xin phép ông” là sao? Lối đi công cộng mà ông tự coi như đất nhà mình?
- Ông Khánh (lúng túng, nói lảng): Tôi… tôi sợ xe chạy làm hư móng nhà tôi…
- Chị Đào (lớn tiếng): Cái hôm trời mưa, con tôi té ngay cái chỗ ông lấn ra, dập đầu phải đi trạm y tế khâu mấy mũi. Lối đi hẹp lại, nước đọng, trơn trượt. Ông có chịu trách nhiệm gì không?
- Ông Khánh: Chắc tại nó đi đứng không cẩn thận! Đừng có chuyện gì cũng đổ lên đầu tôi.
- Bà Thy (phẫn nộ): Trời đất! Ông nói vậy nghe được sao? Là người trong xóm, đáng lẽ phải biết thương nhau. Ông làm nhà thì nhà ông rộng ra, mà cả xóm co cụm lại, vậy ai mà chịu được?
- Ông Khánh (cười khẩy): Tui sống ở đây mấy chục năm, giờ mấy người mới tới mà lớn tiếng dạy đời tôi?
- Anh Còi: Không phải “mới tới” hay “lâu năm”. Ở đây là sống chung trong cộng đồng, ông làm sai thì phải sửa. Không ai có quyền muốn lấn gì thì lấn.
- Ông Lý: Ông Khánh à, tôi là người chứng kiến ông xây cái mái tôn đó ban đêm, lén lút, không xin phép ai cả, giờ còn quanh co?
- Ông Khánh (tức giận): Ông nói vậy là vu khống! Tôi có giấy tờ đất đây, ai dám đụng?
- Ông Trần: Tôi yêu cầu mọi người giữ bình tĩnh! Đây là buổi hòa giải, không phải nơi ông lớn tiếng hăm dọa ai. Ông Khánh à, việc ông làm ảnh hưởng đến cả xóm, nhiều bà con phản ánh chớ không chỉ riêng chị Đào, ông Lý, bà Thy hay anh Còi.
- Ông Khánh: Được rồi! Nếu mấy người cứ ép tôi như vầy, tôi sẽ kiện ngược vì xúc phạm danh dự, bôi nhọ tôi trước mặt Tổ hòa giải!
- Chị Đào: Ông kiện ai? Tụi tôi chỉ nói đúng sự thật. Mấy bữa nay ông còn ngang nhiên rào luôn phần lối thoát hiểm, làm sao cứu hỏa vô được?
- Bà Thy: Lúc có hỏa hoạn, ai gánh hậu quả? Cả khu này chứ không riêng gì ông. Ông sống mà chỉ nghĩ cho mình, thì không phải là người tử tế.
- Ông Trần (nghiêm giọng): Ông Khánh, xin ông đừng ngụy biện nữa! Pháp luật không cho phép ai tự ý chiếm đất công, không có chuyện “xài lâu là thành của mình”! Nếu ông cứ tiếp tục chối quanh, chúng tôi buộc phải chuyển hồ sơ lên cấp xã xử lý theo quy định pháp luật!
- Anh Còi: Anh Khánh à, anh nên nhìn nhận sai là sửa. Cố chấp hoài thì mất hết tình nghĩa xóm làng.
- Ông Khánh: Tôi không sai! Nếu muốn kiện thì cứ kiện đi, ra xã, ra huyện, ra tòa, tôi không sợ ai hết!
- Ông Trần (nhấn mạnh): Được! Ông đã nói vậy thì tôi buộc phải nhắc: Căn cứ tại Khoản 31, Điều 3, Luật Đất đai 2024 quy định: lấn đất là việc người sử dụng đất chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích đất sử dụng mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc không được người sử dụng hợp pháp diện tích đất bị lấn đó cho phép.
- Chị Sương: Cũng theo Luật Đất đai 2024 quy định chính quyền địa phương có quyền cưỡng chế, tháo dỡ công trình vi phạm và nếu có cản trở giao thông công cộng, ông còn có thể bị xử lý theo Bộ luật Hình sự.
- Ông Lý: “Trời có mắt, đất có tai - Làm sai thì phải cúi đầu nhận lỗi”. Ông Khánh, ông không chỉ vi phạm pháp luật, mà còn làm rạn nứt cả nghĩa tình xóm giềng. Hôm nay ông cố chấp, mai ai còn muốn nhìn mặt ông?
- Chị Đào (kiên quyết): Tôi sẽ không rút đơn nữa. Tôi đã cho cơ hội, nhưng anh xem thường Tổ hòa giải, xem thường cả pháp luật. Chúng tôi sẽ yêu cầu xã xử lý theo đúng luật định.
- Ông Khánh (bắt đầu lúng túng, giọng yếu đi): Tôi… tôi không nghĩ lại thành chuyện lớn như vậy...
- Ông Trần: Ông không nghĩ, nhưng hậu quả thì đã rõ. Pháp luật không để ai đứng ngoài. Nhưng tôi vẫn nói: “Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh kẻ chạy lại”. Ông vẫn còn cơ hội để sửa sai.
- Ông Khánh: Tôi…tôi xin lỗi! Tôi… sẽ tháo dỡ cái mái che. Tôi chỉ mong mọi người cho tôi một cơ hội.
- Chị Đào (lặng một lúc, rồi dịu giọng): Nếu anh thực sự sửa sai, tôi sẽ rút đơn. Nhưng anh phải thực hiện trong 7 ngày. Tôi chỉ “Tha kẻ có tội chứ không tha người ngoan cố”.
- Bà Thy: Đúng vậy! “Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”. Chúng tôi bỏ qua là vì tình làng nghĩa xóm.
- Ông Trần: Vậy là tốt. Tôi đề nghị lập biên bản, giám sát việc tháo dỡ. Và mong rằng đây là bài học để chúng ta biết sống vì cộng đồng hơn, biết quý chữ tín và tôn trọng pháp luật.
- Chị Sương: Qua lần hòa giải này, làm chúng ta nhớ đến câu ca dao: “Chữ tín là vàng, chữ nghĩa là sắt” Phải giữ lời, giữ nghĩa với nhau, đó mới là cách chúng ta xây dựng cộng đồng bền vững.
- Ông Lý: Đất có Thổ Công, sông có Hà Bá. Pháp luật là để giữ kỷ cương, còn đạo lý là để giữ lòng người. Mong rằng sau hôm nay, khu phố mình sẽ “trên kính dưới nhường, trong ấm ngoài êm”!
(Mọi người vỗ tay hoan hô - giọng đọc từ loa phát thanh xã):
- “Ai ơi nhớ lấy câu này, sống cho ngay thẳng, sống đầy niềm tin.
Pháp luật nghiêm, đạo lý sâu, nghĩa tình làng xóm giữ lâu bền hoài”!
- “Tố cáo là quyền của công dân, nhưng phải trung thực, có căn cứ và đúng trình tự pháp luật. Luật pháp bảo vệ người tố cáo, nhưng cũng xử lý nghiêm hành vi vu khống, bịa đặt”!
- “Mỗi người dân hãy là một ‘người giám sát nhân dân’, mạnh dạn tố cáo tiêu cực, sai phạm vì một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”!
- “Xóm giềng hòa thuận là nhà có phúc – Tình nghĩa keo sơn là gốc làng bền. Hãy giải quyết mâu thuẫn bằng đối thoại, bằng tình, bằng lý - trước khi phải nhờ đến pháp luật”!
- “Luật pháp là nghiêm minh - Nghĩa tình là bền chặt. Hãy sống, làm việc và ứng xử đúng pháp luật - vì cuộc sống bình yên, vì cộng đồng tốt đẹp hơn”!
- HẾT -